Granty ERC spełniają marzenia naukowe!

2020-10-20 08:56:10
Wywiad z laureatką prestiżowego grantu Europejskiej Rady ds. Badań Naukowych (ERC), panią dr hab. inż. Urszulą Stachewicz, prof. AGH.

Europejska Rada ds. Badań Naukowych (ERC) już od 13 lat realizuje program grantów indywidualnych dla wybitnych naukowców w dowolnej dziedzinie badań. W ramach konkursów ERC finansowane są bardzo nowatorskie i ryzykowne pomysły, które wnoszą przełomowe odkrycia do nauki. Obecnie kończy się Program Ramowy Horyzont 2020, ale już od 2021 roku rozpocznie się kolejny program Komisji Europejskiej finansujący  badania i innowacje. Będzie to siedmioletni program pod nazwą Horyzont Europa. Wiele jest jeszcze niewiadomych co do priorytetów nowego programu. Jednak już teraz wiemy, że ERC otworzy pierwsze konkursy z początkiem nowego roku: konkurs dla początkujących naukowców (2-7 lat po doktoracie) – Starting Grant zostanie otwarty 12.01.2021r., z datą zamknięcia konkursu 09.03.2021r., konkurs dla bardziej doświadczonych naukowców (7-12 lat po doktoracie) – Consolidator Grant zostanie otwarty 21.01.2021r., z datą zamknięcia 20.04.2021r., konkurs dla najbardziej doświadczonych naukowców (mocne, 10-letnie doświadczenie naukowe) – Advanced Grant zostanie otwarty 22.05.2021r., z datą zamknięcia 31.08.2021r. Do tej pory w województwie małopolskim jedynie trzech naukowców z dziedziny nauk humanistycznych i społecznych pozyskało ten prestiżowy grant. Od września do grona laureatów dołączyła Pani Profesor Urszula Stachewicz z Akademii Górniczo-Hutniczej, która jako pierwsza kobieta w Polsce będzie realizowała grant z dziedziny nauk fizycznych i inżynieryjnych. Pani Urszula zgodziła się nam opowiedzieć o swojej drodze do grantu.

 

Dorota Markiewicz-Roszak (DMR): Europejska Rada ds. Badań Naukowych przyznała Pani 1,7 mln euro na realizację 5-letniego projektu pt.”Bioinspired Composites Strategies for Saving Energy”(BioCom4SavEn). Proszę przybliżyć, czym będzie się Pani zajmowała w tym projekcie?


Urszula Stachewicz (US): W ramach tego przedsięwzięcia będziemy opracowywać syntetyczny polimerowy materiał odwzorowujący właściwości izolacyjne znane w przyrodzie. Inspiracją do badań była tutaj porowatość włosów niedźwiedzia polarnego i piór pingwina, bogatych w cenną keratynę, a jednocześnie odznaczające się specyficzną geometrią zapewniającą wyjątkowe właściwości termiczne. Kluczem do produkcji materiału będzie elektroprzędzenie umożliwiające projektowanie nowatorskich kompozytów opartych na porowatych membranach. Nanowłókna polimerowe, z których zostanie zbudowany materiał, będą składać się z włókien sto razy mniejszych niż ludzki włos. Będą mogły one zmienić efektywność zarządzania energią cieplną, umożliwiając zwiększenie oszczędności w codziennym życiu. Wyniki badań będą mogły zostać wykorzystane nie tylko w izolacji budynków ale także przy okablowaniu.

 

DMR: Czy często w swoich badaniach wzoruje się Pani na zjawiskach przyrody?


US: Tak biomimetyzm czyli bionaśladownictwo jest coraz popularniejszą dziedziną nauki. Fascynuje mnie to jak natura radzi sobie z różnymi problemami, staram się ją podpatrywać i czerpać z niej inspirację do swoich badań. Na przykład w ramach projektu z Narodowego Centrum Nauki zbierałam wodę z mgły za pomocą nanowłókien, które odwzorowują pajęcze sieci.

 

DMR: Kiedy rozpocznie Pani pracę nad projektem BioCom4SavEn?


US: Projekt jest obecnie w fazie podpisywania umowy ERC z moją uczelnią. Natomiast prace badawcze ruszą w styczniu 2021 roku. Mam teraz czas, aby przygotować zaplecze lokalowe do realizacji grantu. Jest to duży i interdyscyplinarny projekt, który wymaga zakupu nowego sprzętu do scharakteryzowania materiału oraz pracy dużego zespołu ludzi z różnorodnym doświadczeniem. Uważam, że te przygotowania lokalowe i infrastrukturalne do realizacji projektu na AGH są dla mnie większym wyzwaniem niż napisanie samego grantu.

 

DM-R: Jakich specjalistów będzie Pani potrzebowała do realizacji badań w projekcie?


US: Zespół zaangażowany w projekt ERC będzie liczył 10 osób. Do realizacji badań będę potrzebowała specjalistów z różnych dziedzin, np. chemii polimerów przewodzących czy inżynierii materiałowej. Chętnie podejmę również współpracę z naukowcami, którzy zajmowali się zaawansowanymi technikami analizy składu chemicznego polimerów, pracowały nad kompozytami na bazie polimerów przewodzących, zajmowały się teoretycznymi aspektami przepływu ciepła przez materiały, a także wykonywały analizy przepływu ciepła eksperymentalnie. Projekt jest bardzo ciekawy i będziemy się w nim uczyć wiele nowych rzeczy, dlatego zachęcam już teraz do kontaktu osoby zainteresowane pracą w moim zespole. Oficjalna aplikacja będzie natomiast możliwa z początkiem roku 2021, gdy zostaną otwarte konkursy.

 

DMR: Jest Pani pionierką w realizacji grantu ERC na AGH, ale jest Pani również pierwszą kobietą w Polsce, która zdobyła grant ERC w naukach fizycznych i inżynieryjnych, w panelu PE8: Products and Processes Engineering. Jaki jest Pan przepis na sukces?


US: Myślę, że ten sukces nie przychodzi tak przez jedną noc. Grant ERC wymaga długiego przygotowania, nie pisze się go w kilka dni. Można go oczywiście napisać w kilka dni, ale wówczas może być trudno o jego dofinansowanie. Ważne, aby dokładnie przeanalizować i dopracować sam pomysł, to według mnie wymaga czasu. W moim przypadku pomysł badawczy dojrzewał prawie rok. W tym czasie ewaluował i zmieniał się w stosunku do pierwotnej myśli. Sporo czasu zajęło mi przeanalizowanie, jak napisać grant, aby był przełomowy - tzw. ‘break through’. Innowacyjny pomysł jest kluczowy w projektach typu ERC. Projekt ten musi być dużym wyzwaniem.

W moim przypadku składając wniosek do panelu bardziej aplikacyjnego: "PE8 -Products and Processes Engineering" ważne były również kwestie zastosowania. Co lepszego mogę zrobić dla ludzi, w czym mogę im pomóc i jakie problemy rozwiązać. Takie pytania zadawałam sobie w trakcie tworzenia grantu. Takie dość praktyczne podejście do pracy naukowej jest dla mnie priorytetowe. Cokolwiek tworzymy i rozwijamy, badamy powinno mieć charakter użyteczny. Nauka pomaga rozwiązywać istniejące problemy ludzi. Naukowcy z pasją pokazują niesamowite możliwości badań naukowych. Nauka to rodzaj misji, którą mamy do spełnienia. Właśnie w takim duchu pisałam ten grant.

 

DMR: Wspominała Pani o dojrzewaniu Pani pomysłu badawczego, co miało na to wpływ?


US: W ostatecznym opracowaniu pomysłu badawczego pomógł mi bardzo staż, który odbyłam u laureata grantu ERC w Cambridge. Wyjazd ten był realizowany w ramach programu Uwertura z Narodowego Centrum Nauki. Miałam wtedy przyjemność współpracować z Profesor Sohini Kar-Narayan, która zajmuje się innym tematem niż ja, pizoelelktrycznymi polimerami i tworzy nanogeneratory. Dzięki Niej weszłam wówczas w nową dla mnie tematykę energii, którą się wcześniej nie zajmowałam bezpośrednio. Rozwinęłam swój pierwotny pomysł o nowe zagadnienia.
Staż Uwertura był rewelacyjny, pozwolił mi spojrzeć szerzej na moje badania. Uświadomiłam sobie wtedy, że mój projekt jest zbyt wąski tematycznie i, że wszystko co tam zaplanowałam jestem w stanie zrealizować, a nie o to chodzi w grancie ERC. Projekt „BioCom4SavEn”jest poniekąd realizacją moich marzeń badawczych.

Zawsze chciałam zrobić pewne badania, ale nie byłam pewna jak. Staż w ramach grantu Uwertura pozwolił mi uwierzyć w siebie i odkryć, że mogę zrobić w grancie ERC nowe rzeczy. Ten grant jest kreatywny i ryzykowny, ponieważ nikt wcześniej nie robił takich badań. Projekt typu high risk - high gain. Jestem świadoma ryzyka w moim projekcie, ale również wiem jak wielkie korzyści dla nauki mogą zostać osiągnięte dzięki jego realizacji. Starałam się to przekazać w czasie pisania grantu.

 

DMR: Co jest jeszcze ważne w grancie ERC?


US: Ważne, aby udowodnić, że jest się właściwą osobą do kierowania tym grantem. Eksperci oceniają nie tylko sam pomysł naukowy, ale również czy kierownik projektu ma potencjał merytoryczny do zrealizowania badań. W moim przypadku grant wykraczał poza moje dotychczasowe doświadczenie, nie jestem biologiem czy zoologiem, a temat badań dotykał również takich aspektów. Dlatego, aby uzupełnić swoją wiedzę w tej dziedzinie zaczęłam interesować się biomimetyzmem i zaczęłam w tym kierunku badania. Zrobiłam badania dotyczące włosów niedźwiedzia i piór pingwina, które zakończyły się publikacją. Dzięki temu mogłam pokazać w projekcie, że jestem z innej dziedziny, ale mam również niezbędną wiedzę, aby zrealizować projekt. To był mój wkład w przyszły projekt – badania wstępne, które urealniają nasz pomysł naukowy.

Również doświadczenie w realizacji i kierowaniu projektami jest bardzo ważne. Grant ERC nie koniecznie musi być naszym pierwszym projektem. Ja miałam na swoim koncie kilka projektów, którymi kierowałam. Przykładowo z Narodowego Centrum Nauki, czy też Fundacji na Rzecz Nauki Polskiej. Doświadczenie z przygotowywania i realizacji różnych grantów pomogło mi wypracować lepszą technikę pisania projektów i zaplanować niezbędne zasoby do realizacji grantu. Dodatkowo uważam, że praca jako recenzent projektów pomogła mi lepiej wczuć się w rolę ekspertów i przygotować wniosek tak, aby był dla nich interesujący i jasny w odbiorze.

 

DMR: Co jeszcze było pomocne w opracowaniu grantu?


US: Różnego rodzaju szkolenia, spotkania z ekspertami czy laureatami grantów ERC bardzo pomagają zrozumieć, o co dokładnie chodzi w tych grantach. Polecam zarówno działania wspierające Regionalnego Punktu Kontaktowego Programów Ramowych w Krakowie i Biura Doskonałości Polskiej Akademii Nauk. Szczególnie przydatne okazało się szkolenie organizowane przez Biuro Doskonałości PAN z udziałem firmy zagranicznej Yellow Research. Jest to firma holenderska z dużym doświadczeniem w zakresie przygotowywania grantów. Eksperci w trakcie szkolenia przekazali różne rady taktyczne jak podejść do przygotowywania grantu ERC, co uwypuklić, aby był przekonywujący dla oceniających grant. W trakcie takich spotkań poznałam wielu ciekawych ludzi z różnorodnym doświadczeniem.

Poza tym zachęcam, aby pokazywać swój projekt znajomym nawet nie z dziedziny, pracownikom RPKa czy KPKa ponieważ osoby te mają ciekawe spostrzeżenia, które mogą pomóc ulepszyć nasz projekt. Ja z tego korzystałam.

 

DMR: Co poradziłaby Pani młodym naukowcom planującym aplikowanie o granty ERC?


US: Korzystać z wszelkich możliwych wyjazdów zagranicznych. Takie wyjazdy są niesamowite dla naukowców, ponieważ otwierają oczy na wiele innych i nowych możliwości. Poszerzają horyzonty myślowe. Wyjazdy zagraniczne są niezwykle cenne dla nas naukowców, ponieważ uczymy się nowych rzeczy, dowiadujemy się, jak w inny sposób zrealizować badania czy rozwiązać problemy naukowe. Spotykamy się w ten sposób z odmienną dynamiką i środowiskiem pracy naukowej.

Pracowałam na ten grant bardzo długo, można powiedzieć, że całą swoją karierą naukową od doktoratu. Dużo podróżowałam, byłam w Niemczech, Holandii i Anglii. Pracowałam także w dziale R&D, Philips Research w Holandii oraz spin-oucie w Anglii. Myślę, że to doświadczenie pozwoliło mi spojrzeć na problemy badawcze z różnej perspektywy.

 

DMR: Dziękuje bardzo za cenne rady dla przyszłych aplikujących do konkursów ERC. Czy chciałaby Pani coś jeszcze dodać na zakończenie naszej rozmowy:


US: Tak, jeżeli chodzi o projekt ERC to pisząc go trzeba się dać ponieść wyobraźni i spełnić swoje marzenia naukowe. Dziękuję za rozmowę.

DMR: Dziękuję.

Poleć znajomym: